Viski Tarihinin En Büyük Skandalı: Papağanlı Pazarlama

19.yüzyılın sonları iskoç viskisi için eşsiz bir dönemdi. Fransa’da filoksera salgını bağları yok etmiş, konyak üretimi durma noktasına gelmişti. Bu boşluğu doldurmak için viski sahneye çıktı. Tam da bu dönemde, aslen süt toptancısı olan Robert ve Walter Pattison viski dünyasına adım attılar.

1896’da kurdukları Pattisons Ltd. ile hızla büyüyerek dönemin en güçlü viski baronları arasına girdiler.

Papağanlarla Yapılan Pazarlama

Kardeşlerin en çok hatırlanan yönü, agresif ve dönemin çok ötesinde olan pazarlama anlayışlarıydı. Gazetelere verdikleri büyük ilanlar, milliyetçi duyguları hedefleyen kampanyalar derken, sıra sıra şatafatlı hamlelerle marka bilinirliklerini artırdılar.

Ama en unutulmazı 500 adet Afrika gri papağanı satın alıp onlara “Pattison’s Whisky is the best!” gibi sloganlar öğretmeleri oldu. Bu papağanlar ülke genelindeki bayilere dağıtıldı ve müşterilere viskiyi bizzat dillendiren canlı reklamcılara dönüştü.

Arka planda işler hiç de bu kadar parlak değildi. Pattison kardeşler, bilançolarını şişiriyor, yatırımcıları sahte kârlarla kandırıyordu. Daha da önemlisi, sattıkları viskinin kalitesi tartışmalıydı. Ucuz tahıl viskilerini ve İrlanda viskilerini az miktarda malt ile karıştırıp, dönemin en prestijli ifadelerinden biri olan “Fine Old Glenlivet” etiketi altında piyasaya sürdüler. Tüketici güvenini sarsan en büyük kırılma da buradan geldi.

1898’de sahte muhasebe ve borç yükü dayanılmaz hale geldi. Pattison imparatorluğu kartondan bir ev gibi çöktü. Şirketin iflası yalnızca kardeşleri vurmadı; onlarla iş yapan damıtımevleri, bankalar ve yatırımcılar da bu enkazın altında kaldı. Yalnızca birkaç yıl içinde on civarında şirket battı, viski fiyatları dibe vurdu ve İskoçya’da yeni damıtımevleri kurulmaz hale geldi. Nitekim 1900’de açılan Glen Elgin bile sadece altı ay dayanabildi.

Endüstrinin Geleceğini Şekillendiren Kriz

Bu skandal öyle derin izler bıraktı ki, İskoç viski endüstrisinde yarım yüzyıllık bir yatırım donması başladı. Ancak uzun vadede Pattison çöküşü, sektöre düzen getiren bir dönüm noktası oldu. Kamuoyundaki güven kaybı, 1908’de toplanan Kraliyet Komisyonu’na ve 1909’da “İskoç viskisi nedir?” sorusuna verilen resmi tanıma zemin hazırladı. Bu tanım, bugün hâlâ geçerliliğini koruyan kalite standartlarının temelini oluşturdu.

Pattison Çöküşü, viski tarihindeki en büyük skandallardan biri olarak anılıyor. Papağanlarla yapılan çılgın reklamlar, sahte Glenlivet etiketleri ve milyarları bulan kayıplar… Tüm bunlar, endüstriyi neredeyse yok ederken aynı zamanda onu yeniden doğmaya zorladı. Bugün İskoç viskisi güvenilirliği ve kalitesiyle dünyanın dört bir yanında saygı görüyorsa, bunda bu acı tecrübenin payı büyük.